بعضی از افراد، شدیدا به برخی غذاها، مواد شیمیایی، داروها یا زهر وارد شده به بدن به دنبال گاز گرفتگی یا گزش، حساسیت دارند. یک واکنش حساسیت‌زا می‌تواند بسیار شدید باشد و اگر درمان سریع پزشکی در دسترس نباشد گاهی در عرض چند دقیقه می‌تواند کشنده باشد.

انواع بادام زمینی، شایع‌ترین ماده غذایی است که می تواند باعث واکنش های حساسیت‌زای شدید و تهدید کننده حیات در یک فرد احساس شود. بسیاری از کودکان به شدت به بادام زمینی حساسیت دارند و والدین، مراقبان کودک و معلمان لازم است که از این موضوع آگاه باشند. برخی دیگر شدیدا به آنتی بیوتیک‌هایی مانند پنی‌سیلین واکنش نشان می‌دهند. این واکنش‌های حساسیت‌زای شدید به عنوان شوک حساسیتی یا آنافیلاکتیک شناخته می‌شود زیرا پس از ورود ماده به بدن، شوک شدیدی به وجود می‌آید. واکنش‌ها ممکن است از بثورات پوستی و خس‌خس سینه تا مرگ متفاوت باشد. در یک حساسیت شناخته شده، پزشک ممکن است برای جلوگیری از واکنش‌های شدید از دارویی به نام آدرنالین یا اپی نفرین تزریقی (به صورت خودتجویزی توسط بیمار با بروز اولین علامت واکنش) تجویز کند.

علائم و نشانه‌ها

• تورم صورت به ویژه در اطراف دهان، گلو و چشم‌ها
• تورم در ناحیه درگیر در صورتی که با یک ماده شیمیایی یا زهر تماس داشته باشد
• قرمزی پوست یا بثورات خارش دار روی قفسه سینه و پشت
• تهوع یا استفراغ
• مشکلات تنفسی شبیه حمله آسم
• گیجی، ضعف یا ایست قلبی

اقدامات گام به گام

1. کنار مصدوم بمانید و به وی اطمینان خاطر دهید

• اگر واکنش حساسیت‌زا رو به پیشرفت است، مصدوم ممکن است به طور ناگهانی بی‌هوش شود و باید مثل یک فرد بی‌هوش مدیریت شود. گاهی اوقات ممکن است فرد نیاز به احیای قلبی-ریوی داشته باشد.

اگر حساسیت بیمار شناخته شده است یا در صورتی که مشکل تنفسی بروز کند، با شماره 115 تماس بگیرید.

2. مصدوم را در وضعیت استراحت کامل نگه دارید

• استراحت می‌تواند زمان شروع یک واکنش جدی را به تاخیر بیندازد. منتظر رسیدن نیروهای اورژانس باشید.
• اجازه دهید مصدوم در راحت ترین وضعیت قرار گیرد. در صورت وجود مشکلات تنفسی، مصدوم اغلب تمایل به نشستن دارد.

3. با استفاده از هر نوع درمان یا داروی تجویز شده به مصدوم کمک کنید

• برخی از بیماران آلرژیک، داروی تجویز شده‌ای به صورت قرص، اسپری یا آمپول آدرنالین (اپی نفرین) همراه دارند. پس در صورت لزوم برای استفاده از دارو، به مصدوم کمک کنید.
• ابتدا آمپول را در مشت بگیرید، سپس کلاهک خاکستری آن را بردارید و سپس انتهای آن را مقابل قسمت بیرونی ران نگه دارید و محکم به سمت پایین فشار دهید.

پس از اینکه صدای کلیک شنیده شد، قبل از برداشتن، قلم را در محل به مدت 10 ثانیه کامل نگه دارید. محل تزریق را به مدت 10 ثانیه برای افزایش سرعت جذب دارو، ماساژ دهید.

قبل و بعد از استفاده از آمپول آدرنالین یا اپی نفرین مراقب باشید که با سوزن آن تماس پیدا نکنید.

4. سطح تماس را با آب بشویید

• اگر تماس با یک ماده شیمیایی به حساسیت منجر شد، سطح تماس را با مقدار زیادی آب بشویید.

5. مصدوم را به دقت بررسی کنید

• درحالی که منتظر رسیدن آمبولانس هستید مصدوم را از نظر هرگونه تغییری در وضعیتش به دقت بررسی کنید، از جمله:
• سطح هوشیاری
• سرعت تنفس
• سرعت ضربان قلب
• در صورت لزوم، آماده شروع عملیات احیا باشید.
• آمپول استفاده شده را جهت دفع بی خطر به پرسنل آمبولانس بدهید.